Self-Service BI چیست؟
امروزه بسیاری از شرکت در پی پیاده سازی راهکارهای Self-Service BI و سوق دادن کاربران کسب و کار به اتخاد تصمیمات داده محور بدون وابستگی به کارکنان فنی سازمان هستند.
هوش تجاری
وقتی صحبت از هوش تجاری (Business Intelligence) به میان می آید ذهن خیلی از افراد به سمت انبار داده متمایل می شود که البته اشتباه نیست. اما هوش تجاری فراتر از آن است. هوش تجاری ترکیبی از تکنولوژی ها و فرآیند هایی به منظور جمع آوری، پاکسازی، تبدیل و در نهایت تحلیل داده به منظور پشتیبانی از تصمیمات کسب و کار است. به طور کلی هوش تجاری شامل فرآیندهایی مانند ایجاد انبار داده، استخراج، تبدیل و بارگذاری داده (ETL)، گزارش گیری، داده کاوی و پیش بینی می باشد. این طیف وسیع از فرآیندها و فناوریها نیازمند تخصص، مهارت و دانش بسیار بالای فنی می باشد.
Self-Service BI چیست؟
امروزه بسیاری از شرکت ها در پی پیاده سازی راهکارهای Self-Service BI و سوق دادن کاربران کسب و کار به اتخاد تصمیمات داده محور بدون وابستگی به کارکنان فنی سازمان هستند. Self-Service Business Intelligence یک رویکرد تحلیل و آنالیز داده های سازمان است که کاربران کسب و کار را قادر می سازد که به داده ها دسترسی پیدا کنند و با آن کار کنند حتی اگر پیش زمینه ای در زمینه علوم آمار، هوش تجاری و داده کاوی نداشته باشند. در واقع راهکار های Self-Service BI به کاربران اجازه می دهند که داده ها را فیلتر، مرتب، تحلیل و بصری سازی کنند بدون اینکه تیم های هوش تجاری و فناوری اطلاعات سازمان را درگیر کنند.
هدف Self-Service BI قدرتمند ساختن کاربران نهایی به منظور تصمیم گیری بر اساس تحلیل های خودشان به جای تکیه بر گزارش های از پیش ساخته شده توسط یک سیستم هوش تجاری است. در واقع کاربران نهایی بسته به دیدگاه خود می توانند به سرعت گزارش های مورد نیاز خود را تولید و تحلیل کنند. در دنیای سریع و رقابتی امروز جمع آوری و تحلیل سریع داده می تواند به مزیت رقابتی شما تبدیل شود.
کسب و کارهای داده محور، Self-Service BI را پیاده سازی می کنند و کاربران کسب و کار را قادر می سازند تا به راحتی از داده هایی که سازمان جمع آوری کرده است استفاده کرده و بهره مند شوند و سازمان را به سمت کسب نتایجی بهتر چون بهره وری و سود بیشتر هدایت کنند.
Self-Service Business Intelligence اشاره به ابزارهایی دارد که توانایی تحلیل داده را به کاربران کسب و کار می دهد و نیاز به متخصصان فنی و تحلیل گران داده را کاهش می دهد. در حالی که پیش تر پروژه های تحلیل داده، کاملا به عنوان پروژه های فناوری اطلاعات شناخته می شدند، امروزه تمرکز به سمت کاربران کسب و کار معطوف شده است. امروزه اکثر ارائه کنندگان راهکارهای هوش تجاری قابلیت گزارش گیری Self-Service را در راهکارهای خود ارائه می کنند که البته این راهکارها کلیه ی فرآیند های تجزیه و تحلیل داده را شامل نمی شود و بیشتر بر یک جزء تمرکز دارند و آن هم قابلیت ایجاد گزارش های تعاملیست. اگر چه این ابزارها روز به روز در حال پیشرفت هستند و ابزاری مثل Microsoft Power BI روز به روز در حال تکامل است و می توان گفت تا حد زیادی ویژگی های پاکسازی و تبدیل داده در ابزارهای قدرتمند سنتی هوش تجاری مثل Microsoft BI و Oracle BI را پوشش داده است.
تفاوت های راهکار های سنتی و Self-Service BI
در راهکارهای سنتی هوش تجاری کنترل داده در اختیار دانشمندان داده و تیم فناوری اطلاعات سازمان است. در واقع در این رویکرد کاربران کسب و کار درخواست گزارش مورد نیاز خود را به تیم فنی ارائه می دهد. تیم فنی نیازمندی ها را بررسی می کند. مدت زمانی طول می کشد تا داده ها استخراج، تبدیل و در انبار داده بارگذاری شوند (عملیات ETL) و در نهایت گزارش مورد نیاز را تولید و به کاربران کسب و کار تحویل دهند.
اما برعکس معماری Self-Service BI توسط افرادی مورد استفاده قرار می گیرد که از توانایی و مهارت فنی بالایی برخوردار نیستند. در این رویکرد به کاربر آموزش داده می شود که چه داده هایی در دسترس است و چگونه می توان بر اساس این داده ها، عمل بصری سازی را انجام داد و بر اساس نتایج تحلیل تصمیم گیری کرد.
در واقع افراد فنی سازمان انبار داده را ایجاد می کنند و زیرساخت لازم را فراهم می آورند. کاربران کسب و کار که دانش فنی بالایی ندارند با کمک Self-Service BI به صورت خود کفا گزارش ها و تحلیل های مورد نیاز خود را ایجاد می کنند.
مزایای Self-Service BI
قادر ساختن کاربران کسب و کار به تصمیم گیری بر اساس گزارش ها و تحلیل هایی که توسط خودشان انجام شده است، تیم فنی را از ساخت اکثر گزارش ها رها می کند. در واقع تیم فناوری اطلاعات می تواند به وظایف اصلی خود در جهت دستیابی به هدف های سازمان بپردازد.
همچنین قادر ساختن کاربران کسب و کار به ساخت گزارش و تصمیم گیری منجر به واکنش سریع و چابکی تصمیمات می شود. راهکارهای Self-Service BI معمولا سریع، کم هزینه و دارای انعطاف بالاتر نسبت به راهکارهای سنتی هستند.
از طرفی کاربر نهایی کسب و کار، بهتر از همه نیاز خود را می شناسد و می داند چه چیزی مورد نیاز او است. همچنین می داند بهترین نحوه نمایش مد نظرش کدام است. در حالی که ممکن است کاربران فنی در نهایت نتوانند نیاز های او را به شکل مورد انتظار او پوشش دهند. در واقع بیشتر مواقع برخی از نیازمندی ها هنگام ترجمه نادیده گرفته می شوند و حتی از بین می روند.
به طور کلی Self-Service BI کنترل بیشتری را در اختیار کاربران نهایی قرار می دهد و کار افراد فنی را تسهیل می کند.
چالش های Self-Service BI
در نگاه خوش بینانه Self-Service BI کنترل بیشتری را در اختیار کاربران نهایی قرار می دهد و کار افراد فنی را تسهیل می کند اما این موضوع به این سادگی هم نیست. Self-Service BI کاربران را قادر می سازد هر زمانی که بخواهند به داده دسترسی پیدا کنند و آن را به شکل مورد نیازشان تبدیل کنند. این مزیت تیغ دو لبه ایست که ممکن است معایبی نیز داشته باشد.
در واقع کاربر نهایی ممکن است باری به سیستم تحمیل کند که سیستم آمادگی و توانایی کنترل آن را ندارد. فرض کنید در سازمان شما 100 نفر در حال تحلیل و ساخت گزارشات مورد نیاز خود هستند که ممکن است بسیاری از آن ها موازی و تکراری باشند و بار زیادی را به پایگاه داده تحمیل می کنند. در واقع سپردن اختیار تحلیل به کسانی که دانش و تجربه چندانی در زمینه داده و عملکرد (Performance) ندارند ممکن است سیستم را تا حد زیادی با کاهش عملکرد مواجه کند.
همچنین اگر یک کاربر نهایی سازمان را ترک کند چه اتفاقی می افتد؟ چه مقدار زمان لازم است تا نفر جایگزین بتواند به تحلیل های مشابه دست یابد؟
از طرفی وقتی مدیران می خواهند تصمیمات مهم و داده محور اتخاذ کنند نیاز دارند که تحلیل های صحیحی را دریافت کنند. وقتی شما تحلیل را به تعداد زیادی از افراد غیر فنی می سپارید اطمینان از اینکه تمام تحلیل های دریافتی صحیح است دشوار به نظر می رسد. در واقع سپردن تحلیل به افراد غیر فنی و کمتر آموزش دیده در زمینه داده خطر رسیدن به نتایج غلط را افزایش می دهد.
پیاده سازی Self-Service BI
اگر چه راهکار های Self-Service BI مزایای بسیاری با خود به همراه داند اما قبل از اجرای آن ملاحظاتی وجود داد. اول از همه باید بدانید که این راهکار ها، راهکار های صد در صد کاملی نیستند. این راهکار ها شما را از صرف وقت و تلاش برای ایجاد انبار داده، فرایند های ETL، ساخت Cube بی نیاز نمی کند. در واقع راهکار Self-service BI یک قطعه از پازل هوش تجاری که آن را تکمیل می کند و جایگزینی برای آن نیست.
وقتی تصمیم به پیاده سازی این راهکار می کنید اطمینان حاصل کنید که منابع لازم برای پیاده سازی آن را دارید. بدانید دادن دسترسی به تعداد زیادی از افراد سازمان به منظور تحلیل و ایجاد گزارشات بار زیادی به سیستم وارد می کند. اگر بار زیادی به پایگاه داده تحمیل کنید در واقع مزایای آن را برای کاربران از بین می برید. همان طور که پیش تر گفته شد کاربران Self-Service BI افراد غیر فنی هستند و ممکن است با اجرای کوئری و گزارشات سنگین عملکرد سیستم را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهند.
عوامل موثر در انتخاب راهکار Self-Service BI
عوامل بسیاری در انتخاب راهکارهای هوش تجاری اهمیت دارند. یکی از مهترین عواملی که در انتخاب راهکار Self-Service BI اهمیت دارد سهولت استفاده است. به اعتقاد بسیاری سهولت استفاده از راهکار Self-Service BI مهمترین عامل در انتخاب راهکار است.
مورد بعدی کیفیت بصری سازی راهکار Self-Service BI است. توانایی ایجاد گزارش های با کیفیت یکی از مهمترین عوامل در انتخاب راهکارهای هوش تجاری است.
یکی از عوامل مهم دیگر در انتخاب راهکار هوش تجاری قابلیت آماده سازی داده می باشد. در واقع راهکار مورد نظر باید به سادگی هر چه بیشتر قابلیت استخراج، تبدیل و تمیز کردن داده را به کاربر بدهد. قابلیت اتصال آسان به منابع مختلف و متنوع داده نقش به سزایی در انتخاب راهکار مورد نظر دارد.
اگر واقعا می خواهید بدانید که راهکار مورد استفاده شما واقعا به عنوان Self-Service BI شناخته می شود سوال های زیر را مطرح کنید.
اتصال به منابع مختلف داده به سادگی صورت می پذیرد؟
به چه میزان کد نویسی برای آماده سازی و تمیز کردن داده نیاز دارید؟ آیا به دانش فنی عمیق نیاز دارید یا خیر؟
آیا کاربران کسب و کار خود کفا هستند یا به طور مداوم نیاز به پشتیبانی افراد فنی دارند؟
ابزارهای Self-Service BI
ابزارهای بسیار زیادی در زمینه Self-Service BI وجود دارد و تقریبا تمام غول های هوش تجاری ابزاری در این زمینه برای کاربران خود در نظر گرفته اند. اما ابزارهایی مثل Microsoft Power BI، Tableau، Qlik view و Qlik Sense از جمله ابزارهای هوش تجاری به شمار می آیند که بسیار قدرتمند بوده و در کشور ایران بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. از SISENSE و Salesforce نیز می توان به عنوان ابزارهای معروف Self-Service BI نام برد. اگر با ابزارهای Self-Service BI کار کرده باشید حتما متوجه پیشرفت این ابزارها شده اید. گارتنر هر ساله گزارشی منتشر می کند و وضعیت ابزارهای هوش تجاری را مشخص می کند. در آخرین گزارش منتشر شده از سوی گارتنر ابزار Microsoft Power BI در صدر رده بندی ابزار های هوش تجاری قرار گرفته است.
درباره حسین وثوقی
دانش آموخته مهندسی صنایع و مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تهران، علاقه مند به تحلیل و ارائه راه حل برای مسائل و بهینه سازی راه حل ها هستم ...
نوشته های بیشتر از حسین وثوقی
[…] Self- Service BI چیست؟ […]